5 armoede-lessen uit de coronacrisis
De economische impact van de coronacrisis belooft meer Belgen in armoede te storten. Waar de huidige regeringen eerder laat waren met steunmaatregelen voor mensen in armoede, moeten de post-corona overheden extra inzetten op een sociaal relanceplan. Zo vinden de organisaties van Decenniumdoelen. Zij trekken 5 grote lessen uit de crisis en schuiven al 20 ideeën naar voor waar zowel de Vlaamse als de federale overheid mee aan de slag kan.
Vandaag kan niemand nog ontkennen dat de coronacrisis sommige mensen harder heeft getroffen dan andere. De Nationale Bank bevestigde gisteren dat de laagste inkomensklassen zwaarder getroffen zijn. Voorheen bevestigden de verschillende COVIVAT-studies telkens al de vrees en de noodkreten van armoedeorganisaties en sociale bewegingen.
Voor de crisis waren er 233.000 werkende armen en 411.000 mensen met een inkomen net boven de armoedegrens. Zij hebben amper financiële reserves en kunnen een maand zonder loon niet overbruggen. Corona maakt hen arm, duwt hen in schrijnende armoede.
Het Federaal Planbureau geeft hen een naam: kortgeschoolden, huurders, alleenstaanden met kinderen, mensen met atypisch contract, werklozen en arbeidsongeschikten, mensen met een laag inkomen en jongeren, met flexi- of freelance contracten, of die niet aan het werk geraken, … allemaal horen ze daarbij.
880.000 Vlamingen, 1,8 miljoen Belgen leven in armoede, al van voor de crisis. Ook hen heeft corona zwaarder getroffen: sociale restaurants sloten, voedselbanken werden overspoeld, sociale diensten en oplaadpunten voor budgetmeters waren amper bereikbaar, er was weinig openbaar vervoer en sociale contacten vielen weg. Niet alleen het isolement van mensen in armoede werd vergroot, ze zagen ook hun kosten stijgen.
Mensen zonder eigen dak, thuislozen, sofaslapers, asielzoekers, mensen zonder papieren, bleven verborgen voor overheden. Gelukkig waren er wel de hulpverleners van de NGO’s, al hadden die organisaties zelf zwaar moeten inleveren voor de crisis.
Corona heeft al deze mensen zwaar getroffen. Velen bleven ongekend voor de sociale maatregelen van de regeringen.
De Vlaamse en federale regering hebben zeker de laatste weken een inhaalbeweging gemaakt: 50 euro extra voor leefloners, ouderen en mensen met een handicap die van minimumuitkeringen moeten leven, 40 euro per kind binnen het groeipakket voor mensen die inkomensverlies leiden, een extra budget voor aanvullende steun en voedselbonnen, extra steun voor kwetsbare jongeren, 100 miljoen extra voor energiearmoede.
Al deze sociale maatregelen wegen echter licht wanneer we ze vergelijken met andere maatregelen. De factuur voor deze directe sociale maatregelen bedraagt voor Vlaanderen ongeveer 55 miljoen, voor federaal is dat 165 miljoen. Tegenover de 1,3 miljard voor ondersteuning van tijdelijke werklozen en de miljarden die gaan naar bedrijven en zelfstandigen, is dit een peulschil. Bovendien blijven veel van deze maatregelen blind voor heel wat mensen en gezinnen die atypisch zijn.
Vandaag wordt er gewerkt aan een nieuwe federale regering en aan een relanceplan. We horen echter weinig over een sociaal relanceplan. Na corona komt een economische, een budgettaire en een sociale crisis. 190.000 werklozen erbij, indien er geen maatregelen genomen worden, berekende de Nationale Bank. Alles hangt af van de maatregelen en van de heropstart. De vraag naar welke maatregelen en welk relanceplan is meer dan ooit belangrijk.
De consequenties hiervan voor mensen in of nabij armoede kunnen dus heel groot zijn: nemen we deze gezinnen mee, ondersteunen we hen, versterken we hun veerkracht? Of gaan we voor jaren van nog meer en diepere armoede met alle maatschappelijke gevolgen van dien? Dit zijn onze vragen voor de regeringen.
Of gaan we voor jaren van nog meer en diepere armoede met alle maatschappelijke gevolgen van dien?
5 armoede-lessen uit de coronacrisis
Een sociaal relanceplan is dus nodig. Elke regering moet sociale lessen trekken uit corona. Vijf grote lessen willen wij nu al trekken.
Wie al zwak was, wordt zwaarder getroffen door de crisis. Wie een precair arbeidsstatuut heeft, heeft geen bescherming. Wie al probeerde te overleven, geraakte volledig in de put. … Mensen hebben dus middelen en bescherming nodig om een crisis te kunnen opvangen. Investeren in financiële zekerheid en sociale bescherming is dus nodig om mensen en gezinnen veerkrachtig te houden: de sociale minima en de minimumlonen moeten omhoog, kinderbijslag moet beter gericht worden op gezinnen met een laag inkomen; alle werknemers moeten sociale zekerheid genieten.
Een goede en betaalbare woning in een goede woonomgeving moet een basisrecht zijn. Wie goed woont, heeft de coronabeperkingen gemakkelijker kunnen opvangen. Wie slecht woont, kreeg de ellende van de beperkingen erbovenop. Investeren in (sociaal) wonen is niet enkel goed voor een economische heropstart, het is bovendien het fundament voor de veerkracht van het gezin. Huurpremies voor wie huurt op de privé-markt, sociale verhuurkantoren voor meer huurzekerheid, huisvesting voor wie geen kot heeft, betaalbaar water en energie moeten wonen toegankelijk maken voor iedereen.
Investeren in een sterke solidaire ziekteverzekering die brede bescherming biedt aan iedereen, met een verbeterde maximum factuur, versterkte wijkgezondheidscentra en een veralgemeende derdebetalersregeling, moeten gezondheidszorgen voor iedereen betaalbaar houden.
De coronacrisis toonde ook de veelsoortige blindheid aan voor de situatie van (kwetsbare) jongeren, mensen met een kleur, mensen met precair contract, ouderen, daklozen … Een heropstartbeleid dat inzet op veerkracht mag niemand achterlaten.
Het sociale middenveld en vele lokale besturen hebben de ergste schokken kunnen opvangen. Zij zaten echter in moeilijke papieren: bezuinigingen maakten het hen extra lastig om de nodige hulp te organiseren. Investeren in het sociaal middenveld is nodig voor een veerkrachtige samenleving; OCMW’s moeten toegang krijgen tot een sociaal fonds om kwetsbare mensen extra te kunnen ondersteunen.
Een veerkrachtige samenleving organiseren, ‘het kan’. Het vraagt een scherpe analyse en concrete aandacht voor mensen in of nabij armoede, voor mensen die net overleven, voor mensen die elke dag onmisbare diensten leveren tegen lage lonen. Dit vraagt investeren en dus ook solidaire bijdragen van allen. Niemand mag nog belastingen ontwijken. Ook een vermogens(winst)belasting mag geen taboe meer zijn. Een veerkrachtige samenleving is immers een samenleving waaraan iedereen bijdraagt.
Decenniumdoelen opent met 20 voorstellen de discussie over een sociaal relanceplan. We kunnen een veerkrachtige samenleving zijn, sociaal investeren is echter hiervoor een noodzaak. “Het kan” is onze boodschap.
meer info: zie homepage van komafmetarmoede.be