“De armoede is aan het dalen.” Dat verklaarde Vlaams minister voor armoedebestrijding Liesbeth Homans  vorig jaar (2017/02/05); minister-president Bourgeois gaf dit jaar dezelfde boodschap. Volgens Homans was dit niet louter het effect van een zich herstellende economie: “Er is  echt sprake van een trendbreuk. Zowel de Vlaamse als de federale regering hebben het geweer van schouder veranderd en er echt op ingezet om dit aan te pakken.” En ze herhaalde: “Ik heb een dure eed gezworen om de armoede te doen dalen en ik zal die proberen na te leven.”[i]

De federale staatssecretaris voor armoedebestrijding, Zuhal Demir, verwoordde het als volgt in het Eén-programma De Zevende Dag (2017/10/08) : ”Ik heb in februari mijn eed afgelegd. Als je dan ziet hoe groot het traject is om tot die Europese armoedegrens te komen, dan heb ik gezegd dat ik mijn best ga doen. Maar laat ons ook eerlijk zijn en de mensen geen blaaskes wijsmaken. Op die tweeënhalf jaar gaat dit niet lukken”.[ii]

De mensen in armoede ‘geen blaaskes’ wijsmaken, maar ze ondertussen op de blaren laten zitten. Dat lijkt de trieste draad doorheen het federale regeringsbeleid. In het Zomerakkoord 2018 was 80 miljoen ingeschreven voor het optrekken van de sociale minima. De staatssecretaris, opnieuw, stelde in De Zevende Dag(2018/02/25) “Als ik een prioriteit moet maken om de uitkeringen op te trekken, zeg ik heel duidelijk: dat zal moeten gaan naar de gehandicaptenuitkeringen.” “Want een persoon met een handicap krijgt even veel als iemand met een leefloon, maar iemand met een handicap kan soms niet werken. Dan vind ik het niet oké dat die met een leefloon moet rondkomen.”[iii] Zo organiseert de federale regering een concurrentie tussen mensen in en nabij armoede om wat extra inkomen. De belofte om alleenstaande moeders met kinderen te ondersteunen werd tegelijkertijd vergeten.

De mensen in armoede ‘geen blaaskes’ wijsmaken, maar ze ondertussen op de blaren laten zitten. Dat lijkt de trieste draad doorheen het federale regeringsbeleid.

Sindsdien zwijgen de beide regeringen over armoede. Blijkbaar valt er weinig eer te behalen met armoede, zeker niet als achter licht dalende Vlaamse cijfers nijpende armoede zichtbaar wordt.

De 11de Armoedebarometer van Decenniumdoelen maakt deze nijpende armoede zichtbaar: armoede kan je immers niet wegmoffelen. De armoede in Vlaanderen daalt lichtjes maar is nog altijd hoog (9,8%). Dit zou goed nieuws moeten zijn, en toch stemt dit ons niet vreugdevol. De 11de Armoedebarometer die voorgesteld wordt in het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2018[iv] toont een andere werkelijkheid.

Armoede kan je niet wegmoffelen

Armoede in Vlaanderen daalt, maar niet voor iedereen.

• Armoede dringt door in de lagere inkomensgroepen. Het armoederisico bij mensen die boven de 60% armoededrempel maar onder de 70% drempel leven stijgt sinds 2015 in België. De Vlaamse cijfers zijn navenant: 40% van de gezinnen in het laagste inkomenskwintiel heeft in 2017 een subjectief armoederisico (een stijging van 2 pcp).

1 op 4 Belgen loopt risico op armoede

• De kinderarmoede stijgt zorgwekkend, jaar na jaar. Bijna 14% van de jonge kinderen worden geboren in een gezin in armoede. De belofte om kinderarmoede te halveren is weggemoffeld achter een verhaal van onmacht.
•  1 op 2 mensen zonder werk in België leven in armoede. Wie zonder werk valt en moet leven van een werkloosheidsvergoeding verdwijnt in de armoede. Voor Vlaanderen zijn deze cijfers even weinig rooskleurig. 54% van de gezinnen met een lage werkintensiteit heeft een subjectief armoederisico, sinds 2015 blijft dit cijfer stijgen.
• Wie laaggeschoold is heeft het moeilijk op de arbeidsmarkt ondanks de bloeiende conjunctuur: we zien stijgende werkzaamheidsgraden voor hooggeschoolden (van 85,7% in 2006 tot 87,2% in 2017), maar dalende werkzaamheidsgraden voor laaggeschoolden: van 52,2% naar 51,5% in 2017!
• Verontrustend is dan ook dat sinds 2014 de daling van de ongekwalificeerde uitstroom, dwz jongeren zonder diploma, stopt en in 2017 opnieuw stijgt (tot 7.2%, een stijging van 0.2 pcp). Meer dan 8.000 jongeren hebben de schoolbanken verlaten onder het kwalificatiecriterium.
• De sociale economie zou mensen die moeilijk op de arbeidsmarkt komen met een gepaste ondersteuning aan de slag helpen. Maar een steeds kleinere groep wordt aan de slag geholpen. Tegenover 2014 zijn er 1.000 plaatsen minder. De sociale economie, die net voor kansengroepen als kortgeschoolden of mensen met een migratieachtergrond zinvol is, biedt steeds minder kansen.
• Een laatste indicatie: de energiearmoede. Het aantal budgetmeters voor elektriciteit stijgt terug: vanaf 2014 groeit het aantal huishoudens met een budgetmeter aan tot 32.300; een stijging met meer dan 2.400 dossiers. Voor gas is er eveneens een stijging merkbaar: van 24.000 huishoudens in 2012 tot meer dan 28.000 in 2017.

Deze enkele cijfers tonen een schrijnende werkelijkheid achter dalende armoedecijfers :  een verbreding van armoederisico, een groeiende armoedekloof tussen mensen zonder werk en met werk, een blijvende en groeiende kloof tussen kortgeschoolden en hoger geschoolden, een stijgende energiearmoede.

Armoede kan je niet wegmoffelen achter simpele strategieën. De job, job, job-strategie werkt zelfs averechts: armoede stijgt bij verschillende groepen, de strategie werkt niet voor kortgeschoolden, er zijn steeds minder kansen voor groepen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. En het aantal baanloze gezinnen blijft hoog.

Achter dalende cijfers schuilt andere werkelijkheid, een werkelijkheid van meer mensen en gezinnen die het moeilijk hebben. Zij tonen vandaag in gele hesjes een andere realiteit.

[i] Zie : https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/02/05/homans_armoede_daaltvoorheteersteentrendbreuk-1-2883969/
[ii] Zie: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/10/08/staatssecretaris-demir—regering-zal-europese-armoedegrens-niet/
[iii] Zie: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/02/25/zuhal-demir-wil-uitkering-voor-mensen-met-handicap-boven-het-lee/
[iv] https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/usab/onderzoek-usab/jaarboek-armoede/