Sociale Huisvestingsmaatschappijen staan in de bres

©foto, Els Matthysen, VVH

De Vlaamse sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM) bieden aan zo’n 145.000 gezinnen onderdak. Dat is een evenveel als het aantal gezinnen die nog op de wachtlijst staan voor een sociale woning. Deze cijfers bevatten nog niet de gezinnen die huren via sociale verhuurkantoren, laat staan al de huurders die op de private markt huren en niet ingeschreven zijn voor een sociale woning en die na de aftrek van hun huur niet genoeg geld overhouden voor een menswaardig leven.

Decenniumdoelen telefoneerde met Björn Mallants, directeur van de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH) met de vraag met welke problemen de SHM’s worden geconfronteerd tijdens de coronacrisis.

Voor wie de VVH niet kent. De VVH werkt rond 3 pijlers. Ze is een ledenvereniging die de sociale huisvestingsmaatschappijen op verschillende manieren ondersteunt. Ze faciliteert het contact tussen de verschillende SHM’s om zo tot gezamenlijke standpunten en besluitvorming te komen. Dit gebeurt aan de hand van workshops, infosessies,… voor en door de leden. De VVH is ook een belangenvereniging die op verschillende beleidsniveaus actief is, maar vooral overlegt met het Vlaams beleid. Ook in dat kader is VVH de werkgeversvertegenwoordiger van de SHM’s in een eigen paritair comité, waardoor het mee het arbeidskader van de sector vorm geeft. Ten slotte communiceert VVH zowel naar binnen als naar buiten over de sector. Björn Mallants is directeur en verdedigt de sociale taak van de sector.

Voor Mallants gaat de sociale taak van SHM’s verder dan het louter sociaal verhuren, dwz aan een lage huur. “Mocht het puur om geld gaan dan zouden onze huurders even goed met een tegemoetkoming op de private markt kunnen huren. Het is net de sociale dimensie van de SHM’s die zich in meervoud terugbetaalt aan de samenleving”. Dit is het zogenaamde non-shelter effect, namelijk dat de overheid op termijn kosten uitspaart door te investeren in sociale zorg. Een voorbeeld hiervan is de regel ‘elk kind zijn eigen slaapkamer’, want als elk kind in alle rust kan studeren creëert dit onrechtstreeks een meerwaarde aan de maatschappij.

Ook het feit dat SHM’s slechts een minimale fractie van al de uithuiszettingen in Vlaanderen uitvoert draagt bij aan die daling van kosten. Ook het aanbieden van gezonde woningen is iets waar het VVH blijft op hameren. Dit is een garantie die op de private huurmarkt niet altijd bestaat. Kwaliteitsvolle woning gaan verder dan een likje verf, het gaat ook over genoeg ruimte voor elk gezinslid of een tuin. Geen overbodige luxe in tijden van corona. “En de grootste verdienste van de sociale huurmarkt in vergelijking met de private moet dan nog worden aangestipt, namelijk dat er in de sociale huurmarkt geen discriminatie bestaat “aldus Mallants.

De grootste verdienste van de sociale huurmarkt in vergelijking met de private is namelijk dat er in de sociale huurmarkt geen discriminatie bestaat.

Over de effecten op hun eigen werking is Mallants duidelijk “Hoewel de SHM’s een essentiële sector is en dus zijn werking wel mag verderzetten is het toch moeilijk om het verhuurproces draaiende te houden. Potentiële huurders stellen het bezoek aan een appartement uit en er zijn ook overheidsrestricties op verhuizen”.
Sociale huurders kunnen vanaf afgelopen maandag (30/03) op een financiële tegemoetkoming rekenen, al zou Mallants die willen nuanceren. Deze maatregel genomen door Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele betreft de aanpassing van de huurprijs vanaf de eerste maand waarin het inkomensverlies groter is dan 20% als gevolg van de corona-maatregelen. “De maatregel geldt niet voor mensen die huren via een SVK maar belangrijker, ook voor SHM’s gaat het enkel om technisch werklozen. Doordat de strengste corona-maatregelen pas midden maart in werking zijn getreden en omdat een technisch werkloze een uitkering ontvangt van 70% procent van zijn loon zal voor veel mensen hun loonverlies net onder de 20% uitkomen. Als de corona-maatregelen op 19 april worden opgeschort en bedrijven weer opstarten dan lijkt het er ook op dat deze maand geen huurprijs-herberekening plaats zal vinden, terwijl de sociale huurders twee maanden op een rij haast 20% minder inkomsten hebben gehad. Die 20% is voor vele sociale huurders net het deel waarmee ze na de huuraftrek dienen te overleven”. En dit gaat dan enkel voor de technisch werklozen “maar hoe zit het dan met mensen die hun interim-contract opgezegd zagen of freelancers, op welke steun kunnen zij rekenen?” vraagt Mallants zich af. Hij benadrukt dat de meeste sociale huurders een inkomen uit arbeid hebben, maar dit vaak onder de vorm is van dienstencheque ’s of dag-contracten. Allerlei vormen die dus niet door de maatregelen van minister Diependaele worden gedekt. Dit worden moeilijke maanden voor heel wat sociale huurders.

De sociale taak van een SHM wordt duidelijk in deze tijden. De afgelopen weken zijn ze vooral bezig geweest met het telefonisch contacteren van hun meest kwetsbare huurders met de vraag hoe zij het stellen en of ze hulp nodig hebben. SHM’s kennen hun huurders en kunnen alleenstaanden of plus 65 contacteren. Samen met Samenlevingsopbouw of de CAW’s of OCMW’s kan dan gezocht worden naar oplossingen. Voor veel ouderen is de babbel meer dan welkom. Een van de opvallendste signalen is de toename van intrafamiliaal geweld. Het samenleven in kleine ruimtes leidt tot levensbedreigende situaties. Ook hier is de samenwerking met de CAW’s heel belangrijk.

Voor elke euro die geïnvesteerd wordt in sociale huisvesting verdient de overheid 4 euro terug, geen slechte ‘return on investment’

Een pijnpunt dat door de coronacrisis naar de oppervlakte komt is de moeilijkheid van het beleid om tijdens de coronacrisis flexibel te handelen. De sector van sociaal wonen is strikt gereguleerd waardoor het ook tijdens deze crisis moeilijk is om snel te beslissen. Mallants noemt het voorbeeld van een privaat hotel dat zijn deuren openzette voor daklozen. “Één van de leden van VVH heeft ook een leegstaand hotel dat hij tijdelijk wou aanbieden, maar eenmaal dat dit politiek goed gekeurd is de corona-crisis misschien al gepasseerd”.

Duidelijke communicatie vanuit overheid om te weten welke acties ze kunnen ondernemen, welke speelruimte ze hebben om snel te kunnen antwoorden, dit vragen de SHM’s.

Voor de komende maanden en jaren ziet Mallants de absolute noodzaak om te investeren in de sociale woonsector. De doelgroep van SHM’s zal groter worden; de komende recessie zal immers zwaar inhakken op veel gezinnen. de doelgroep zal tevens zwakker worden, minder middelen hebben. In die investeringen ziet Mallants net een mogelijkheid voor de overheid om de economie weer aan te zwengelen: investeren in sociale woningen zorgt voor een snelle herstart van de bouwsector, en die is net een grote motor van onze economie. “Voor elke euro die geïnvesteerd wordt in sociale huisvesting verdient de overheid 4 euro terug, geen slechte ‘return on investment’” zo stelt Mallants.