Geachte heer Jambon, Minister-president van de Vlaamse regering

Geachte heer Jambon,

Minister-president van de Vlaamse regering

Dat 2020 een jaar was om nooit te vergeten, daar zal iedereen het over eens zijn.  Ook dat de golf van solidariteit die overal in Vlaanderen ontstond met de meest kwetsbaren een deugddoend signaal was. We lieten elkaar niet los. En we merkten dat vanaf het begin van de lockdown middenveldorganisaties en burgerinitiatieven zich het vuur uit de sloffen liepen om de vele noodlijdende medeburgers te helpen. Ze toonden de veerkracht van de solidariteit.

Deze veerkracht blijft nodig. Gezinnen opgesloten in overvolle, te kleine en vervallen woningen, jongeren zonder laptop en onderwijs, voedselbanken die boomden, dat zijn ook beelden van 2020. En soms zeggen cijfers meer: 1 op 4 Vlamingen heeft een inkomensverlies van meer dan 10% geleden. 1 op 5 Vlamingen heeft nog slechts een financiële buffer van minder dan 3 maanden en voor 7 % bedraagt deze zelfs minder dan 1 maand^[1]. 2020 werd “overleven” voor zij die al weinig hadden.

De hartenkreet van de 13-jarige Dylan in het VRT-programma Karrewiet wierp een schrijnend licht op de dramatische toestand van meer dan 1,5 miljoen Belgen die onder de armoedegrens overleven. “Armoede en corona” werd een politiek probleem. “Waarom is er geen opbod onder politici om het armoedeprobleem met enige ambitie aan te pakken?“, schreven enkele editorialisten van de kranten. Armoedeorganisaties en experten riepen de verschillende regeringen op om voor mensen in armoede concrete maatregelen te nemen inzake inkomen, wonen, onderwijs, energie, …

Daarom keken we met veel belangstelling uit naar uw relanceplan dat ‘de Vlaamse veerkracht’ centraal zet.  Uw regering verwacht niet alleen dat Vlaanderen zal recht veren door dit plan, maar zelfs sterker uit de crisis zal komen. Maar de vraag is voor wie dat opgaat? In de vele maatregelen die worden vooropgesteld missen we namelijk het noodzakelijke sociale beleid om de armoede, die door de coronacrisis nog dieper is geworden, tegen te gaan.

Decenniumdoelen heeft net als Taskforce Kwetsbare gezinnen, het Maatschappelijk Relancecomité en de SERV verschillende voorstellen gelanceerd voor een sociale relance die samengaat met een economische relance. Al deze voorstellen worden breed maatschappelijk gesteund en vertrekken van de structurele problemen die door corona open en bloot zijn gelegd.

Hoewel heel veel gezinnen goed beschermd zijn geworden door Vlaamse en federale maatregelen, blijken veel gezinnen niet of amper beschermd te zijn. We hebben het over personen met “precaire” contracten of met een zogenaamd zelfstandig statuut, het gaat over mensen die werken in de grijze sectoren met lage lonen en onzekere uren, en het gaat over mensen in armoede. Het gaat steeds over mensen die het altijd al moeilijk hadden, zoals ook bleek uit de studies van het COVIVAT-consortium.

Een gezamenlijke inspanning van alle beleidsniveaus en van de sociale partners is bijgevolg nodig om de bescherming uit te breiden. Maar de Vlaamse regering kan en moet daarbij een voortrekkersrol spelen. Vlaanderen kan haar instrumenten zoals het Groeipakket nog beter inzetten. Investeren in de brede sociale economie, het beter reguleren van de grijze economie, … dit zijn slechts een paar van de mogelijkheden.

Het brede en sociale middenveld dat Vlaanderen recht hield het voorbije jaar, kan een veerkrachtig Vlaanderen mee uitbouwen.

Want in 2021 wensen we…

… iedereen een goede gezondheid

Inzetten op gezondheidspreventie levert veerkracht. We leren dit uit vergelijkingen met andere landen met betere cijfers. Een breed preventiebeleid met aandacht voor betaalbaarheid zorgt voor een gelijkere gezondheidszorg, toch essentieel in de huidige tijden. Investeren in wijkgezondheidscentra en een brede toegankelijke Vlaamse Sociale Bescherming maakt zorg toegankelijk en betaalbaar voor de burger en de overheid.

… iedereen goede studieresultaten

Over onderwijs werden er al heel wat woorden en voorstellen uitgewisseld. De digitale kloof weerspiegelt de structurele ongelijkheid. Het is ook een kloof die gevolgen heeft op lange termijn: wie de digitale boot en (daardoor) onderwijs mist, verliest kansen, heel veel kansen. De vraag stelt zich of programma’s van levenslang leren dit op voldoende wijze kunnen opvangen. We vragen daarom een stevige investering in ons onderwijs vanuit de nood om de structurele ongelijkheden weg te werken.

…iedereen een fijne plek om te wonen.

Wie goed woont of zelfs een buitenverblijf heeft, kan de coronacrisis comfortabel doorkomen. Maar velen zitten opgesloten in hun veel te kleine kot of hebben zelfs geen dak boven hun hoofd.

Hier kan Vlaanderen een inhaalbeweging lanceren: extra opvang voor dak- en thuislozen; uitbreiding van de huursubsidie en huurpremie; renovatiepremies noodzakelijk voor het klimaat voorbehouden voor huurwoningen; een zware extra investering in de renovatie en bouw van sociale woningen levert sociale en economische winst op; het “vergroenen” van de steden en gemeenten met bijkomende parken, natuurgebieden, groenplekken, … levert sociale en ecologische winst op.

Evidente wensen, maar voor veel mensen geen werkelijkheid. De voorbije periode heeft de blindheid voor (kwetsbare) jongeren, mensen met een migratieachtergrond, mensen met een precair contract, ouderen, en dak- en thuislozen bloot gelegd. Zorgen dat iedereen mee is, is een grote uitdaging voor alle regeringen.

Het brede en sociale middenveld dat Vlaanderen recht hield het voorbije jaar, kan een veerkrachtig Vlaanderen mee uitbouwen. Maar ze hebben daar ook de Vlaamse regering voor nodig.

2020 was een kanteljaar, we zien de wereld en onze samenleving op een andere manier. We zien dat door samen te werken, we mensen in of nabij armoede een antwoord kunnen bieden. De voorbije maanden heeft uw Vlaamse regering dit meerdere keren getoond. We willen dit in 2021 verder uitbouwen, want we zijn overtuigd dat investeren aan de onderkant van de samenleving niet alleen goed is voor de mensen die daar vastzitten, maar ook voor de ganse samenleving. Wij laten niemand achter, dit is onze en we hopen ook uw wens voor 2021.

Met hoogachting,

Anne Van Lancker                                                                    Michel Debruyne

Voorzitter Decenniumdoelen                                                  Coordinator Decenniumdoelen