180 lokale welzijnsschakelgroepen zijn kwaad op het armoedebeleid dat de voorbije legislatuur is gevoerd. De meer dan 8.000 vrijwilligers strijden dagelijks tegen armoede en sociale uitsluiting. Ze doen een oproep voor een moediger beleid: “We willen een regering die de armoede bestrijdt en niet de mensen in armoedesituaties.”
We zijn kwaad. “Wij” zijn 180 lokale welzijnsschakelgroepen die samen strijden tegen armoede en sociale uitsluiting. Wij zijn met meer dan 8000 vrijwilligers die meer dan 30.000 mensen met armoede-ervaring bereiken tijdens ontmoetingsmomenten, vrijetijdsactiviteiten, vormingsmomenten en acties. Wij zijn mensen met en zonder armoede-ervaring die mee werken aan een rechtvaardige en duurzame samenleving en een beleid waarin iedereen meetelt.
Wij zijn kwaad wanneer politici zich vandaag op de borst kloppen en uitpakken met realisaties
En wij zijn niet alleen kwaad maar ook verontwaardigd, wanneer politici zich vandaag, naar aanleiding van de verkiezingen, op de borst kloppen en uitpakken met realisaties. Volgens minister Bourgeois is de koopkracht gestegen en de kinderarmoede in Vlaanderen gedaald (Terzake, 2 mei 2019). Maar dat is niet wat wij zien. Dat is niet wat de cijfers van Kind en Gezin ons tonen. Dat is niet wat vrijwilligers ervaren, wanneer de vraag naar het organiseren van noodhulp steeds luider klinkt.
Noodhulp neemt toe
Uit een recente bevraging bij Welzijnsschakels blijkt dat het aantal groepen dat noodhulp organiseert, stijgt. Dit wil zeggen dat mensen wekelijks of maandelijks bij een Welzijnsschakel langs kunnen gaan voor voedsel- en materiële hulp, zoals kledij, huisraad en hygiënische basisproducten.
Vrijwilligers denken systemen uit om de wachtrijen zo kort mogelijk te houden, om de voedselpakketten zo gevarieerd en gezond mogelijk te maken en om zichzelf absoluut en zo snel mogelijk overbodig te maken.
Vergis u niet! Groepen doen dit uit noodzaak en onder protest. Zij doen dit omdat een steeds groter wordende groep mensen financieel niet meer rondkomen en niet langer in staat zijn om hun recht op voedsel te realiseren.
Hoe verzoenen we de steeds langere wachtrijen aan die voedselbedelingen met de stijgende koopkracht en de zogenaamde dalende armoedecijfers?
Meer en meer mensen moeten hun trots opzijzetten en een beroep doen op noodhulp
En daar stopt het niet. De komende maanden willen 20 (!) nieuwe vrijwilligersgroepen een welzijnsschakel opstarten. Het aantal startende groepen was nog nooit zo groot. Steeds meer mensen krijgen het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen (De standaard, 9 januari 2019). Meer en meer mensen moeten hun trots opzij zetten en een beroep doen op noodhulp: alleenstaande ouders (waarvan 40% met een armoederisico leeft), mensen met een te laag pensioen, mensen met een migratie-achtergrond, mensen met een ontoereikend loon of mensen met een uitkering die ver van de Europese armoedegrens is neergestreken.
Ook die bevolkingsgroep die we normaliter als (lage) middenklasse zijn gaan aanduiden komt vandaag meer en meer in de problemen. Armoede klopt ook bij hen op de deur of zoals Decenniumdoelen het formuleert: “ze zijn te rijk om arm te zijn en te arm om de comfortabele levensstandaard van de ‘echte’ middenklasse te kunnen aanhouden.” Ook voor hen wordt leven af en toe overleven.
Hoe verzoenen we het stijgend aantal welzijnsschakels en de val van de lage middenklasse met wat politici beweren?
Vermaatschappelijking van de zorg
Twintig nieuwe welzijnsschakels is ook goed nieuws en misschien wel een reden tot juichen. Het betekent dat burgers zich willen engageren om die problemen aan te pakken die ze zelf ervaren of in hun omgeving vaststellen. Ze dragen lokaal bij aan het sociaal weefsel en weven zo dagelijks met engagement, vrijwillige inzet en een hoop enthousiasme de gaten dicht die het sociale beleid voor hen open laat. Zo zetten de voorbije regeringen sterk in op de vermaatschappelijking van de zorg.
Vandaag stellen we echter vast dat onze vrijwilligers slachtoffer zijn van een terugtrekkend beleid
Niet alleen het beleid maar iedereen moet zijn steentje bijdragen in de zorg voor een warme samenleving. De minister van Welzijn stelt immers dat het ondersteunen van kwetsbare mensen een vanzelfsprekend onderdeel van het samenleven is (Bogaerts en Goris, 2014). 25 jaar lang is dit inderdaad een vanzelfsprekendheid geweest voor heel wat Welzijnsschakels.
Vandaag stellen we echter vast dat onze vrijwilligers slachtoffer zijn van een zich terug trekkend beleid. Zij moeten steeds vaker de gaten opvullen die vallen in de hulpverlening en voorzieningen en dit zonder bijkomende ondersteuning.
Welzijnsschakels bestaan vandaag niet alleen meer uit mensen in een situatie van generatie-armoede maar brengt mensen samen van allerlei pluimage: mensen zonder sociaal netwerk, mensen met een psychische kwetsbaarheid, mensen met een migratie-achtergrond, mensen in een situatie van generatie-armoede, mensen die omwille van een slechte gezondheid, een faillissement of een scheiding onverwachts in een armoedesituatie zijn terecht gekomen. Mensen uit Welzijnsschakels tonen zich erg geëngageerd, maar we kunnen niet opdraaien voor het falend sociaal beleid.
Oorzaken?
Meer vragen naar noodhulp, meer Welzijnsschakels en een steeds groter bereik van mensen; vrijwilligers geven aan dat de “werk”druk steeds hoger wordt. Het water staat hen aan de lippen. En hiervoor halen ze steevast 2 belangrijke oorzaken aan: te lage uitkeringenen minimumlonen en een enorm gebrek aan betaalbare en kwaliteitsvolle woningen.
Noodgedwongen duurder huren dwingt mensen naar de voedselondersteuning te gaan
Te veel mensen betalen te veel voor een slechte woning en de bijbehorende kosten voor verwarming, energie en water. Vrijwilligers worden geconfronteerd met mensonwaardige toestanden en merken samen met lokale hulpverleners dat het beleid schromelijk tekortschiet. Er zijn geen goede woningen onder de 350 euro huur te vinden.
Noodgedwongen duurder huren dwingt dus mensen naar de voedselondersteuning te gaan. Bij mensen die toch een huis vinden, geven de niet gekeurde elektriciteit en vochtproblemen letterlijk vonken. Eenjarige huurcontracten ontnemen hen de moed om verhuisdozen steeds opnieuw uit te pakken.
De kennis en ervaring om deze problemen aan te pakken zijn voorhanden. Net zoals bij de klimaatopwarming is objectief vastgesteld wat er aan de hand is en welke beleidsmaatregelen voor oplossingen kunnen zorgen.
Decenniumdoelen heeft namens heel wat middenveldorganisaties en gesteund door wetenschappelijk onderzoek alles mooi op een rijtje gezet: een eerlijke fiscaliteit, vervangingsinkomens en bijstandsuitkeringen optrekken tot boven de Europese armoedegrens, werkgelegenheid in de sociale economie, een sterke solidaire verplichte ziekteverzekering die een brede bescherming voor allen biedt, een maximumfactuur voor het secundair onderwijs, meer kwaliteitsvolle en betaalbare woningen, een duurzaam en eerlijk energiebeleid en een non-discriminatiebeleid.
Keuzes maken
Maar het ontbreekt aan een beleid dat keuzes durft maken. Een keuze voor een samenleving die niemand achter laat. Want vandaag zit een hele grote groep in de gevarenzone.
Armoede is geen keuze maar een onrecht dat in stand gehouden wordt door een overheid die tekortschiet
Wat als?
Wat als we een maand staken? Wat als we een maand stoppen met noodhulp, uit protest? Een maand geen noodhulp als signaal dat het niet goed gaat, dat het zo niet verder kan. Vrijwilligers kunnen niet staken en vrijwilligers willen ook niet staken. Omwille van de mensen waarmee ze samen op weg gaan; geen dossiers, geen cijfers maar moeders en vaders en kinderen waarmee ze een persoonlijk contact opbouwden tijdens de ontspannende en culturele activiteiten die ze samen opzetten en tijdens hun gezamenlijke zoektocht naar een beter leven en een rechtvaardigere maatschappij.
Maar ook voor hen is de maat vol. Zij willen een stijgende koopkracht en dalende armoedecijfers die zich laten zien in het zichzelf overbodig kunnen maken, in het afbouwen van noodhulp, in een dalende ‘werk’druk waardoor tijd vrij komt om elkaar simpelweg te ontmoeten.
Oproep
Het is dan ook hoogtijd voor een moedig beleid! We willen een regering die de armoede bestrijdt en niet de mensen in armoedesituaties. Armoede is geen keuze maar een onrecht dat in stand gehouden wordt door een overheid die tekort schiet.
Geschreven door Lieven De Pril, regioverantwoordelijke bij Welzijnsschakels en Michel Debruyne, coördinator Decenniumdoelen. Verschenen op 17 mei op VRTNWS: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/17/vrijwilligers-trekken-falend-armoedebeleid-recht/
