Vlaanderen kleurde eind 2019 al oranje, vandaag dieprood!

Vlaanderen kleurde eind 2019 al oranje. COVID-19 zorgt nu voor code rood. Zowel de toekomstige federale als de huidige Vlaamse regering moeten inzetten op structurele maatregelen tegen armoede. De 13^de ArmoedeBarometer van Decenniumdoelen kleurt oranje: in 275 van de 300 gemeenten is de armoede (zeer sterk) gestegen in vergelijking met 12 jaar geleden.

De 13^de ArmoedeBarometer evalueert de evolutie van armoede sinds 2008 voor de 300 Vlaamse gemeenten en dus voor Vlaanderen. We gebruikten hiervoor 16 indicatoren. Een greep uit de 16 meest in het oog springende:

• De armoede stijgt sterk tot zeer sterk in 275 van de 300 Vlaamse gemeenten.
• In 193 gemeenten stijgt de kinderarmoede, in 103 gemeenten blijft de kinderarmoede even hoog als in 2008.
• Eind 2019 zijn er nog amper 9 gemeenten met een kinderarmoede onder de 2%, in 2008 waren er 60 gemeenten met een kinderarmoede van minder dan 2%.
• In 220 gemeenten stijgt het aantal personen met een leefloon, in amper 16 gemeenten daalt het aantal personen met een leefloon.
• In 159 gemeenten stijgt de langdurige werkloosheid, waarvan in 91 gemeenten sterk. In de kleine andere helft blijft de langdurige werkloosheid stabiel en dit ondanks de gunstige economische toestand eind 2019.
• In 265 gemeenten daalt het aantal schoolverlaters zonder diploma niet, in 115 gemeenten stijgt zelfs het aantal jongeren zonder kansen op de werkvloer.
• In 284 gemeenten groeit het aantal kandidaat-huurders voor een sociale woning sterk: meer dan 150.000 personen wachten op een sociale woning. De aangroei van het aantal sociale woningen staat hiermee in schril contrast: amper 1.300 woningen komen er per jaar bij. In 40 gemeenten daalt zelfs het aanbod sociale woningen.

Eind 2019 kleurde Vlaanderen dus al oranje. Tientallen jaren armoedig beleid is hiervoor verantwoordelijk.

De economische en sociale gevolgen van COVID-19 komen daar vandaag nog bovenop. OCMW’s, voedselbanken, onderzoekers verzameld in COVIVAT, armoedeorganisaties en sociale organisaties brengen elke dag nieuwe feiten over groeiende en schrijnende armoede. De pandemie verscherpt, verdiept en verbreedt de armoede. COVIVAT toonde aan dat vooral de armste en kwetsbaarste groepen getroffen zijn door de lockdown en de economische crisis: mensen met een laag diploma, huurders, alleenstaanden, en mensen met migratieachtergrond zijn de grootste slachtoffers, naast mensen die in flexibele en precaire statuten werken. De recente schreeuw van de voedselbanken om meer middelen kan niet genegeerd worden.

Vandaag, september 2020, kleurt Vlaanderen bijgevolg dieprood.

Met tijdelijke maatregelen hebben de federale regering, het federale parlement en de Vlaamse regering op de pandemie gereageerd. Deze maatregelen gaven maar een deel van de bevolking enige zekerheid. De meest kwetsbaren bleven achter met voedselbonnen.

De factuur voor de directe sociale maatregelen bedraagt voor Vlaanderen ongeveer 55 miljoen, voor federaal is dat 165 miljoen. Tegenover de 1,3 miljard voor ondersteuning van tijdelijke werklozen en de miljarden die gaan naar bedrijven en zelfstandigen, is dit een peulschil.

Zowel de Vlaamse als de komende federale regering moeten armoede op de politieke agenda zetten. Zij kunnen niet meer wegkijken of vluchten voor hun verpletterende verantwoordelijkheid.

Het is nu aan de komende federale regering om de sterk stijgende armoede ook structureel in te dijken. Uit de ArmoedeBarometer blijkt dat mensen die (over)leven op een leefloon of werkloosheidsvergoeding meer nodig hebben dan een ‘aanklampend beleid’. Hun uitkeringen moeten omhoog. De OCMW’s moeten daarenboven extra financiële ondersteuning krijgen om mensen beter te kunnen helpen met aanvullende steun. Via het sociaal overleg moet werk gemaakt worden van een sociale bescherming van alle precaire statuten.

Vlaanderen, ondanks de volle bevoegdheden, heeft traag gereageerd. Pas laat is de Taskforce Kwetsbare Gezinnen opgericht. De reactie van de Vlaamse regering op de bevindingen van die Taskforce hoorden we tot vandaag niet.

De Vlaamse regering kijkt naar de lokale besturen voor armoedebestrijding. Maar ze laat wel na de gemeenten en OCMW’s te ondersteunen via haar eigen bevoegdheden. De 13^de ArmoedeBarometer toont echter de schrijnende werkelijkheid van honderdduizenden wachtenden op een woning. Zwaar investeren in sociale woningen is dan ook het Vlaamse antwoord dat wij verwachten. De ArmoedeBarometer toont ook de zwakke resultaten van onze scholen: een maximumfactuur in het onderwijs; het wegwerken van de digitale kloof; investeren in een brede school en extra ondersteuning van kwetsbare jongeren is nodig. Vlaanderen moet werk maken van een armoedebeleid.

Het pas goedgekeurde Vlaams Actieplan armoedebestrijding gaat echter niet verder dan het “nauwkeurig opvolgen welke effecten (van corona) de komende periode duidelijk worden”. Kinderarmoede staat centraal, maar het groeipakket, m.n. de Vlaamse kinderbijslag, wordt opnieuw geëvalueerd. Gemeenten krijgen de regierol, maar geen bijkomende middelen. Over broodnodige extra investeringen in gelijke kansen-onderwijs en sociale huisvesting wordt niet gerept. Nog steeds neemt Vlaanderen armoede niet ernstig.

De komende federale regering mag in haar regeerakkoord de kans niet missen om een stevig armoedebeleid te voeren. Van de Vlaamse regering en het Vlaams parlement verwachten wij dat ze armoede en de stijgende armoede ernstig nemen en nu eindelijk stevige engagementen vastleggen om armoede structureel aan te pakken.

Anne Van Lancker

Voorzitter Decenniumdoelen

Michel Debruyne

Coördinator Decenniumdoelen